مولفه های اصلی تحول در بخش انرژی کشور

عدم توسعه نیروگاه‌ها متناسب با مصرف برق موجب ناترازی شد

ناترازی انرژی

با توجه به افزایش بیش از 45 درصدی پیک تقاضای برق در سال‌های 1392 تا 1400، و رشد ناچیز 21 درصدی ظرفیت نیروگاهی، ناترازی شدید برق در کشور به وجود آمده است. یکی از دلایل اصلی این ناترازی، منع قانونی ورود دولت به نیروگاه‌سازی و کاهش تمایل بخش خصوصی به توسعه نیروگاه‌ها به دلیل عدم تعهدات وزارت نیرو است. برای خروج از این بحران، استفاده از ظرفیت‌های «قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق» پیشنهاد می‌شود.

میزان ناترازی برق کشور در حدود 10 هزار مگاوات است. دولت سیزدهم وارث این ناترازی‌ها بوده و با ناترازی بیش از 20 هزار مگاواتی در بخش برق مواجه شد. در دولت‌های یازدهم و دوازدهم مجموعاً 16 هزار و 16 مگاوات نیروگاه احداث شد که 12 هزار و 946 مگاوات آن حرارتی بود. این در حالی است که برنامه ششم توسعه ساخت سالانه 5000 مگاوات نیروگاه را به وزارت نیرو تکلیف کرده بود، ولی تنها به نیمی از این تعهد عمل شده است.

رشد سالانه پیک مصرف برق طی 15 سال گذشته به طور متوسط نزدیک به 5 درصد بوده است. در دهه 70 و 80 برنامه‌ریزی‌های لازم جهت افزایش به موقع ظرفیت‌های نیروگاهی انجام شد و در دهه 80 ظرفیت نیروگاهی سالانه به طور متوسط 12.5 درصد افزوده شد. اما در 10 سال گذشته، سالانه تنها 3.5 درصد به ظرفیت نامی نیروگاه‌ها اضافه شده است. لذا علی‌رغم رشد بیش از 45 درصدی پیک تقاضای برق طی سال‌های 1392 تا 1400، رشد ظرفیت نیروگاهی تنها 21 درصد بوده است.

یکی از مشکلاتی که منجر به ناترازی برق شده، کاهش سرمایه‌گذاری دولتی در صنعت برق از آغاز دهه 90 است. عدم انجام تعهدات وزارت نیرو و بی‌رغبتی بخش خصوصی برای ساخت نیروگاه‌ها نیز از عوامل دیگر است. مشکلات قانونی، انحصار، و مشکلات اجرایی تسهیلات بانکی از دلایل عدم انگیزه بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در ساخت نیروگاه است.

در سال 1400 مجموع مطالبات صنعت برق از دولت به 780 هزار میلیارد ریال رسید که علت اصلی آن مابه‌التفاوت قیمت تکلیفی و تمام شده برق است. متوسط نرخ خرید هر کیلووات ساعت برق از نیروگاه‌ها در سال 1400 حدود 70 تومان و خرید برق از نیروگاه‌های تازه تأسیس براساس قراردادهای خرید تضمینی ECA حدود 800 تومان بوده است. این در حالی است که قیمت تمام شده برق با سوخت نیروگاهی در سال 1400 برابر با 215 تومان برای هر کیلووات ساعت بوده است. این تفاوت نشان از یارانه 68 تومانی در هر کیلووات ساعت مصرف برق دارد و در سال 1400 بیش از 20 هزار میلیارد تومان یارانه به بخش برق تعلق گرفته است.

برای گذر از این شرایط، اصلاح تدریجی اقتصاد برق به خصوص برای بخش صنعتی، تجاری و مشترکان خانگی پُرمصرف، توجیه‌پذیر کردن صرفه‌جویی، تسهیل و رفع موانع تولید برق توسط صنایع بزرگ انرژی‌بر، افزایش ظرفیت تأمین مالی از طریق رفع موانع پرداخت تسهیلات صندوق توسعه ملی، و توسعه و تعمیق بازار گواهی ظرفیت و گواهی صرفه‌جویی ضروری است.

در سال 1400 با توجه به قطعی‌های گسترده برق، کمیسیون انرژی مجلس طرح «توسعه و مانع‌زدایی از صنعت برق کشور» را با هدف رفع موانع و چالش‌های صنعت برق اعلام وصول کرد و این طرح با تغییراتی با عنوان «قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق» در تاریخ 07/09/1401 به تصویب رسید. استفاده از ظرفیت‌های این قانون می‌تواند راهکاری قابل اتکا برای خروج از بحران صنعت برق باشد.

تفاوت نرخ تمام شده و فروش برق و یارانه

برای درک بهتر تفاوت بین نرخ تمام شده و فروش برق و مقدار یارانه 20 هزار میلیارد تومان در سال 1400، مطلب زیر ارائه می‌شود:

• نرخ تمام شده برق: 215 تومان به ازای هر کیلووات ساعت
• نرخ فروش برق: 147 تومان به ازای هر کیلووات ساعت
• یارانه پرداختی: 68 تومان به ازای هر کیلووات ساعت
• کل یارانه پرداختی در سال 1400: 20 هزار میلیارد تومان

این موضوع نشان می‌دهد که تفاوت بین نرخ تمام شده و نرخ فروش برق به طور متوسط 68 تومان به ازای هر کیلووات ساعت است. این تفاوت، منجر به یارانه‌ای به میزان 20 هزار میلیارد تومان در سال 1400 شده است. استفاده از این موضوع می‌تواند به درک بهتر مسائل مالی و ناترازی‌های موجود در صنعت برق کمک کند و اهمیت اصلاحات ساختاری و سیاستی در این زمینه را نشان دهد.

راهکارهای بهبود وضعیت ناترازی برق

۱. اصلاح تدریجی اقتصاد برق: اقتصاد برق نیازمند اصلاحات ساختاری است. به خصوص برای بخش‌های صنعتی، تجاری و مشترکان خانگی پُرمصرف باید تدابیر خاصی در نظر گرفته شود. استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی برای تحلیل الگوی مصرف و ارائه راهکارهای شخصی‌سازی شده می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند.

۲. تسهیل و رفع موانع تولید برق توسط صنایع بزرگ انرژی‌بر: صنایع بزرگ انرژی‌بر می‌توانند نقش مهمی در تولید برق ایفا کنند. رفع موانع قانونی و اجرایی برای این صنایع و ایجاد انگیزه‌های مالی می‌تواند به توسعه نیروگاه‌های جدید کمک کند.

۳. استفاده از ظرفیت بازار گواهی سوخت صرفه‌جویی شده: بازار گواهی سوخت صرفه‌جویی شده می‌تواند به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر برای مدیریت تقاضا و تشویق به صرفه‌جویی در مصرف انرژی به کار گرفته شود.

۴. افزایش ظرفیت تأمین مالی از طریق رفع موانع پرداخت تسهیلات صندوق توسعه ملی: تسهیلات صندوق توسعه ملی می‌تواند منبع مالی مهمی برای توسعه صنعت برق باشد. رفع موانع و تسهیل در پرداخت این تسهیلات به سرمایه‌گذاران بخش خصوصی می‌تواند به بهبود وضعیت ناترازی کمک کند.

۵. توسعه و تعمیق بازار گواهی ظرفیت و گواهی صرفه‌جویی: بازار گواهی ظرفیت و گواهی صرفه‌جویی باید به طور جدی توسعه یابد تا بتوان از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری بهینه‌تری داشت. این بازارها می‌توانند به تأمین مالی پروژه‌های جدید و مدیریت بهتر مصرف کمک کنند.

۶. استفاده از منابع ناشی از واگذاری سهام شرکت‌ها و دارایی‌های صنعت برق: واگذاری سهام و دارایی‌های صنعت برق می‌تواند منابع مالی جدیدی برای توسعه این صنعت فراهم کند. ایجاد جریان درآمدی جدید از طریق صادرات به بازارهای هدف نیز می‌تواند به بهبود وضعیت مالی صنعت برق کمک کند.

۷. تصویب و اجرای کامل قانون مانع‌زدایی از توسعه صنعت برق: این قانون که با هدف رفع موانع و چالش‌های صنعت برق تصویب شده است، باید به طور کامل اجرا شود. استفاده درست از ظرفیت‌های این قانون می‌تواند راهکاری قابل اتکا برای خروج از بحران صنعت برق باشد.

نقش فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در مدیریت بحران ناترازی انرژی

1. استفاده از فناوری‌های هوش مصنوعی: استفاده از هوش مصنوعی برای تحلیل داده‌های مصرف برق و پیش‌بینی نیازهای آتی می‌تواند به مدیریت بهتر ناترازی کمک کند. هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل الگوهای مصرف، راهکارهای بهینه‌سازی مصرف را پیشنهاد دهد و به تنظیم عرضه و تقاضا کمک کند. این فناوری می‌تواند در برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت نقش مهمی ایفا کند.

2. توسعه سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی: سیستم‌های مدیریت هوشمند انرژی (EMS) می‌توانند به طور خودکار توزیع برق را بهینه‌سازی کنند و از طریق کنترل مصرف در زمان‌های اوج تقاضا، ناترازی را کاهش دهند. این سیستم‌ها می‌توانند با استفاده از داده‌های واقعی و پیش‌بینی‌های مبتنی بر هوش مصنوعی، کارایی شبکه برق را افزایش دهند.

3. ارتقاء شبکه‌های برق و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن: توسعه و به‌روزرسانی شبکه‌های برق با استفاده از تکنولوژی‌های مدرن مانند شبکه‌های هوشمند (Smart Grids) می‌تواند به بهبود پایداری و کارایی شبکه کمک کند. این شبکه‌ها می‌توانند با استفاده از داده‌های آنی و تحلیل‌های پیشرفته، توزیع برق را بهینه کنند و از ناترازی جلوگیری کنند.

اصلاحات قانونی و سیاستی

1. بازنگری و اصلاح قوانین مرتبط با صنعت برق: قوانین مرتبط با صنعت برق باید به‌روزرسانی شوند تا بتوانند نیازهای کنونی را پاسخگو باشند. این قوانین باید شامل حمایت‌های مالی و انگیزشی برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و همچنین تسهیل ورود فناوری‌های نوین به این صنعت باشند.

2. تصویب سیاست‌های حمایتی برای انرژی‌های تجدیدپذیر: حمایت از توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند نقش مهمی در کاهش ناترازی انرژی ایفا کند. تصویب سیاست‌های حمایتی و تشویقی برای استفاده از انرژی‌های خورشیدی، بادی و سایر منابع تجدیدپذیر می‌تواند به تنوع بخشی به منابع انرژی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی کمک کند.

3. برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی: برنامه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی به مصرف‌کنندگان می‌تواند نقش مهمی در مدیریت مصرف برق داشته باشد. این برنامه‌ها باید به مصرف‌کنندگان نحوه مصرف بهینه برق و روش‌های صرفه‌جویی را آموزش دهند.

بهره‌وری انرژی و صرفه‌جویی

1. تشویق به بهره‌وری انرژی در صنایع: صنایع باید به بهره‌وری انرژی تشویق شوند. این می‌تواند از طریق ارائه تسهیلات مالی برای بهبود کارایی انرژی، آموزش و مشاوره‌های تخصصی و ایجاد استانداردهای بهره‌وری انرژی انجام شود.

2. بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها: ساختمان‌ها بخش عمده‌ای از مصرف برق را به خود اختصاص می‌دهند. بهینه‌سازی مصرف انرژی در ساختمان‌ها از طریق استفاده از مصالح ساختمانی کارآمد، سیستم‌های تهویه مطبوع هوشمند و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به کاهش مصرف برق کمک کند.

3. ارتقاء تجهیزات و دستگاه‌های برقی: تجهیزات و دستگاه‌های برقی باید با دستگاه‌های کم‌مصرف و کارآمد جایگزین شوند. این شامل لوازم خانگی، تجهیزات صنعتی و سیستم‌های روشنایی می‌شود.

جمع‌بندی نهایی

با توجه به ناترازی گسترده در بخش برق و بحران انرژی که کشور با آن مواجه است، نیاز به برنامه‌ریزی‌های جامع و اصلاحات ساختاری احساس می‌شود. استفاده از فناوری‌های نوین، ایجاد انگیزه‌های مالی برای بخش خصوصی، تسهیل در اجرای پروژه‌های جدید و بهره‌برداری بهینه از منابع مالی موجود از جمله راهکارهایی است که می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. تصویب و اجرای کامل قوانین مرتبط نیز نقش مهمی در حل بحران ناترازی انرژی دارد.

بحران ناترازی انرژی در کشور نیازمند برنامه‌ریزی‌های دقیق و اجرای مؤثر سیاست‌های پیشنهادی است. استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی، اصلاحات قانونی و سیاستی، و تشویق به بهره‌وری انرژی می‌توانند نقش مؤثری در کاهش ناترازی و بهبود وضعیت انرژی کشور داشته باشند. اجرای درست و کامل این راهکارها می‌تواند به تأمین پایدار و کارآمد انرژی برای آینده کمک کند و کشور را از بحران ناترازی انرژی نجات دهد.

هنیئـاً لـک یا هنیـة…

قدس هنوز زنده است.
آنان مجاهدانی بزرگی مانند شهید هنیه دارند.
#نحن_قادمون

#شهید_المقاومة
#اسماعیل_هنیة
#IsmailHaniye
#مرصاد
هنیئـاً لـک یا هنیـة…
شهادت رئیس دفتر سیاسی حماس، اسماعیل عبدالسلام هنیئه، را حضور اندیشه‌ورزان و کنشگران در ادوار ازل تا ابد تاریخ مقاومت، تبریک و تسلیت عرض می‌کنیم.

اهمیت و چالش‌های ایمنی در ساختمان‌های بلندمرتبه

عنوان: "اهمیت و چالش‌های ایمنی در ساختمان‌های بلندمرتبه"

مقدمه

ساختمان‌های بلندمرتبه با ساختارهای فراموش‌نشدنی و طرح‌های پیچیده، نمادی از معماری مدرن و توسعه شهری محسوب می‌شوند. با این همه عظمت، چالش‌های ایمنی فراوانی را به همراه دارند که برای تضمین رفاه ساکنان و جامعه محلی باید آن‌ها را مورد بررسی دقیق قرار داد. این مقاله به بررسی مسائل ایمنی مختلف و راه‌حل‌های مرتبط با ساختمان‌های بلندمرتبه می‌پردازد.

استحکام ساختاری

یکی از اولین اولویت‌ها در ساختمان‌های بلندمرتبه، تضمین استحکام ساختاری است، به‌ویژه در مواجهه با حوادث طبیعی مانند زلزله، توفان و حریق. روش‌های مهندسی پیشرفته‌ای از جمله سیستم‌های جبران زلزله، سیستم‌های مهار لرزش و مصالح مقاوم در برابر آتش برای کاهش این خطرات به کار گرفته می‌شوند. بازرسی‌های دوره‌ای و نگهداری منظم نیز برای شناسایی هر گونه ضعف ساختاری و رفع آن به‌موقع اساسی است.

ایمنی در برابر آتش

ایمنی در برابر آتش به‌ویژه در ساختمان‌های بلندمرتبه به دلیل امکان شیوع سریع آتش و چالش‌های خروج اضطراری، بسیار حیاتی است. طرح‌های ساخت اجباری مصالح مقاوم در برابر حرارت، سیستم‌های شناسایی دود، سیستم‌های اسپرینکلر و طرح‌های فورانگذاری اضطراری را می‌طلبد. به‌طور اضافه، راهکارهای محدود کردن فضاها، از جمله دیوارها و کف‌های مقاوم در برابر آتش، به کنترل شیوع آتش و جلوگیری از گسترش آن به طور عمودی یا افقی کمک می‌کند.

خروج اضطراری

روش‌های خروج اضطراری موثر در ساختمان‌های بلندمرتبه ضروری است تا خروج ایمن ساکنان در شرایط اضطراری تضمین شود. این شامل مسیرهای خروج خوب نشان‌دار، پله‌های طراحی‌شده برای خروج کارآمد، نورهای اضطراری و سیستم‌های ارتباطی برای راهنمایی ساکنان در هنگام خروج است. آموزش‌ها و تمرینات منظم نیز به ساکنان کمک می‌کند تا با رویه‌های خروج اضطراری آشنا شوند و زمان واکنش در هنگام حوادث واقعی را بهبود ببخشند.

امنیت

نگرانی‌های امنیتی در ساختمان‌های بلندمرتبه به دلیل جمعیت بزرگ و دسترسی عمومی بیشتر افزایش می‌یابد. سیستم‌های کنترل دسترسی، دوربین‌های نظارتی، نیروهای امنیتی و تدابیر امنیتی قوی اجرا می‌شوند تا از دسترسی غیرمجاز جلوگیری شود و ایمنی ساکنان تضمین شود. به‌طور اضافه، فناوری‌های پیشرفته مانند اسکنرهای بیومتریک و سیستم‌های کنترل دسترسی هوشمند لایه‌های اضافی از امنیت را فراهم می‌کنند.

آمادگی برای بحران‌های طبیعی

ساختمان‌های بلندمرتبه در معرض انواع حوادث طبیعی از جمله زلزله، توفان، سیلاب و تورنادو هستند، بسته به مکان جغرافیایی آن‌ها. کدهای ساختمانی اغلب طرح‌هایی را که از مقاومت در برابر این خطرات می‌توانند بهره ببرند، از جمله ساختارهای انعطاف‌پذیر برای جذب نیروهای لرزه و پنجره‌ها و درهای مقاوم در برابر توفان می‌طلبد. برنامه‌های آمادگی برای بحران نیز باید این خطرات خاص را مدنظر قرار دهد و روش‌هایی برای پناهگاه در محل یا خروج اضطراری را توضیح دهد.

نتیجه‌گیری

 ایمنی در ساختمان‌های بلندمرتبه نیاز به رویکرد جامع دارد که استحکام ساختاری، ایمنی در برابر آتش، روش‌های خروج اضطراری، امنیت و آمادگی برای بحران‌های طبیعی را پوشش دهد. با اجرای تکنیک‌های مهندسی پیشرفته، رعایت کدهای ساختمانی سختگیر و برگزاری تمرینات و بازرسی‌های منظم، ساختمان‌های بلندمرتبه می‌توانند محیطی ایمن و امن برای ساکنان فراهم کنند و خطرات برای جوامع محلی را کمینه کنند.

حدیث

پیامبر اکرم صلى‌الله علیه وآله:

 

لا تَتَّکِلْ إلى غَیرِ اللّه ِ فیَکِلَکَ اللّه ُ إلَیهِ؛  به کسى غیر از خدا تکیه نکن، که خداوند تو را به همو وا مى‌گذارد.

انتشار کتاب مواد تغییر فاز برای مدیریت و ذخیره‌سازی انرژی حرارتی: اصول و کاربردها

کتاب بین الملی   Phase Change Materials for Thermal Energy Management and Storage: Fundamentals and"    Applications " توسط انتشارات علمی معتبر و بین‌المللی Taylor & Francis  با همکاری پژوهشگران ایرانی دکتر سعید اسفنده و دکتر محمد حسن کامیاب منتشر شد. علاوه بر بالا بردن رنک علمی ایران در حوزه مواد PCM، تدوین فصلی از این کتاب ارزشمند توسط  دانشمندان ایرانی در حوزه مواد تغییر فاز در کنار سایر دانشگاه‌های معتبر جهانی بر اهمیت این موفقیت می افزاید.

https://www.whsmith.co.uk/products/phase-change-materials-for-thermal-energy-management-and-storage-fundamentals-and-applications-emerg/hafiz-muhammad-ali/hardback/9781032359939.html

 

مهندسی پرامپت(prompt Engineering)

مهندسی پرامپت یعنی یادگیری زبان صحبت کردن با هوش مصنوعی

 یادگیری مهندسی پرامپت توی سال 2024 مثل یادگیری زبان انگلیسی برای هرکسی ضروریه و هر کسی در هر کاری برای چند برابر شدن عملکردش باید مهندسی پرامپت رو یاد بگیره.

مثل نوشتن مقاله علمی، یادگیری زبان با هوش مصنوعی و ..
به عنوان مثال:

نحوه تبدیل رفرنس های فارسی به انگلیسی با کمک هوش مصنوعی

در ابتدا شما باید از استایل رفرنس دهی مجله مطمئن شوید.

اگر مجله فرمت خاصی مثال APA و یا Chicago را دنبال می کند از این پرامپت استفاده کنید.

I need your help with translating a list of references from Farsi to English and formatting them in [APA] style. The journal I'm submitting to requires that translated references include "[In Persian]" at the end. Here is the list of references in Farsi:

1. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید]
2. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید]
3. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید] ...

Please translate each reference into English, format them according to APA style, and ensure "[In Persian]" is added at the end of each reference.

 

اما اگر نشریه فرمت خاص خود را دارد نیاز است از این پرامپت استفاده کنید:

Please translate the following list of references from Farsi to English. The journal requires the translated references to include "[In Persian]" at the end of each entry. Follow the citation style below for books, journal articles, theses, and conference papers:

Citation Style:

دستورالعمل رفرنس دهی نشریه را در اینجا کپی کنید.

References in Farsi:
 

1. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید]
2. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید]
3. [لیست منابع فارسی را اینجا جاگذاری کنید] ...
    

   در نهایت، اگر نیاز به ترجمه ندارید، و تنها می خواهید لیست منابع فارسی که دارید را بر اساس یک فرمت خاص منظم کنید بدین صورت عمل کنید:

   I have a list of references in Farsi, and I need them to be rewritten in a specific citation style. The citation style I need is [insert citation style here, e.g., APA, MLA, Chicago, etc.].

   Here are the references:

   [Insert Farsi reference 1]

   [Insert Farsi reference 2]

   [Insert Farsi reference 3]

   Please rewrite these references according to the [insert citation style] format.

در پرامپت بالا بجای متن قرمز شده اولی فرمت رفرنس دهی خود را بنویسید. اگر نشریه دستورالعمل خاصی دارد هم می توانید آن را آنجا کپی کنید.

در متن قرمز شده دوم هم لیست رفرنس های فارسی خود را جاگذاری کنید.

 

کاربرد کمپرسورها

کمپرسورها جهت افزایش  فشار سیالات قابل تراکم (گاز و بخار) تا یک حد معین مورد استفاده قرار می­گیرند. این فشار ممکن است نیازهای مختلفی را تأمین کند از قبیل: غلبه بر اصطکاک و تلفات مسیر، تأثیر در یک واکنش معین در نقطه تحویل گاز، و بهبود خواص ترمودینامکی گاز.

گازهای جابجا شده از نقطه نظر وزن مولکولی و دیگر خواص شیمیایی و فیزیکی دامنه وسیعی را تشکیل می­دهند. امروزه از سبک­ترین گازها همانند هیدروژن تا سنگین­ترین آن­ها هگزافلوریداورانیم توسط کمپرسورهای گوناگون جابه جا می­شوند. صنایع و زمینه­های متعددی وجود دارند که در هر کدام از آن­ها نیازهای بخصوصی با انتخاب کمپرسورها مناسب تأمین می­گرد که این زمینه عبارتند از:

• تهویه ساختمان­ها، تونل­ها، معادن و کوره­ها
• تأمین هوای فشرده جهت احتراق در ماشین­های احتراق داخلی و دیگ­های بخار
• انتقال گاز (تأمین فشار لازم جهت جریان گاز و افت­های مسیر)
• تأمین فشار مخازن ذخیره­ی تحت فشار
• تزریق گاز به میدان­های نفتی
• سیستم­های تبرید
• فرآیندهای شیمیایی و تصفیه گاز

کمپرسورهای دینامیکی (سانتریفوژها و محوری­ها) توانایی جابجایی گازها را در حجم­های زیاد با فشارهای متوسط و پایین دارا بوده و درمقابل کمپرسورهای جابجایی مثبت قادرند فشارهای فوق­العاده را با مقدار جریان اندک تأمین کنند. در مواردی که امکان همراه شدن مایعات با گاز (به مقدار کم) وجود داشته باشد و یا ذرات جامدی در گاز موجود باشد تنها کمپرسورهای سانتریفوژ قابل استفاده خواهند بود در صورتی که تغییرات وزن مولکولی و دانسیته برای این کمپرسورها مشکل غیر قابل علاجی تلقی می­شود. کمپرسورهای پیستونی در فشارها و وزن­های مولکولی متغیر به راحتی کار می­کنند اما نیاز به تعمیرات بیشتر و فنداسیون­های بزرگ و پرهزینه استفاده از این ماشین­ها را محدود می­کند.

 ما بین کمپرسور رفت و برگشتی و سانتریفوژ، کمپرسورهای اوتاری (از نظر حجم جریان) قرار می­گیرد. این ماشین­ها از نظر هزینه طراحی و ساخت نیز مقرون به صرفه­تر می­باشند. در صورت نیاز به کمپرسورهای  Oil free کمپرسورهای روتاری (نوع Screw انتخاب مناسبی خواهد بود.)

اصولاً کمپرسورهای روتاری برای جابه جائی گاز­های چسبنده، گازهای تشکیل­دهنده پلیمر، و گازهای حاوی ذرات و قطرات مایع مورد استفاده قرار می­گیرند. عیب اصلی آن­ها ایجاد سر و صدای زیاد و عدم توانایی آن­ها برای جابجایی گازهای حاوی ذارات جامد شناخته شده است.

برای گازهایی مثل استیلن که نسبت به افزایش درجه حرارت حساس هستند و نیز برای گازهای خورنده از کمپرسورهای بخصوص موسوم به Liquid Ring Piston  استفاده می­کنند که در این کمپرسورها تحول تراکم یک فرآیند نزدیک به ایزورمال را طی می­کند.

در مواردی که گازهای سمی و خورنده­ی شدید کمپرس و جابجا می­شوند از کمپرسورهای دیافراگمی که ذاتاً   Leakage Free (بدون نشت) هستند و همچنین برای مقاصد خلوص صد در صد گاز (High Purity)، از این کمپرسورها استفاده می­شود.

انواع کمپرسورها و کاربرد آن

ماشین­های جذب کننده قدرت مکانیکی که آن­را به صورت­های مختلفی از قبیل انرژی حرارتی، انرژی جنبشی و یا پتانسیل به سیال (تراکم­پذیر) اعمال می­کنند طیف وسیعی را شامل فن­ها، دمنده­ها و کمپرسورها تشکیل می­دهند.

فن­ها دارای نسبت تراکم کمتر از 15/1 بوده و افزایش فشار توسط آن­ها در حد صدم اتمسفر می­باشد[1]؛ دمنده­ها (بلورها) نسبت تراکم بالاتری در مقایسه با فن­ها دارند (بیشتر از 15/1 و معمولاً کمتر از 3) و در آن­ها       خنک­کاری گاز صورت نمی­گیرد و بالاخره کمپرسورها دارای نسبت تراکم بیشتری بوده و در آن­ها غالباً      خنک­کاری گازی صورت می­گیرد. فن­ها و دمنده­ها برای تهویه ساختمان­ها، کارگاه­ها، تونل­ها، معادن، تأمین هوای مصرفی مولدهای بخار(بویلرها) تخلیه گازهای احتراقی از دودکش­ها، تأمین هوای فشرده برای احتراق در موتورهای احتراقی داخلی (توبوشارژ- سوپرشارز) و دیگر مقاصد مشابه بکار می­روند.

کمپرسورها جهت افزایش فشار گاز تا یک حد معینی مورد استفاده قرار می­گیرند. این فشار استاتیک به منظور غلبه بر اصطکاک مسیر، تأثیر در یک واکنش معین در نقطه تحویل گاز و یا بهبود خواص ترمودینامیکی گاز مورد نیاز می­باشد. گازهای جابه جا شده دارای طیف وسیعی از وزن مولکولی بوده که از هیدروژن با وزن مولکولی 2 الی هگزافلورید اورانیوم با وزن مولکولی 352 را شامل می­شود.

 

---

[1] - به ماشینی­هایی که فشار مکش در آن­ها زیر اتمسفر و فشار خروجی نزدیک اتمسفر باشد پمپ خلاء گفته می­شود.

 تقسیم ­بندی کلی کمپرسورها و تفاوت­های عمده آن­ها

کمپرسورها را بر حسب مکانزم و اصول کارکرد و نحوه اعمال انرژی به سیال دو گروه عمده تقسیم می­کنند:

1. کمپرسورهای Positive Displacement یا   Intermiten (جریان منقطع)
2. کمپرسورهای Dynamic یا Continuous (جریان پیوسته)

 

-کمپرسورهای رفت و برگشتی  

کمپرسورهای رفت و برگشتی قدیمی­ترین و رایج­ترین نوع کمپرسورها بوده و عمل تراکم با کاهش اجباری حجم توسط حرکت پیستون یا پلانجر در داخل یک سیلندر صورت می­گیرد و ورود گاز به سیلندر و خروج از آن از طریق سوپاپهای اتوماتیک انجام گرفته که این سوپاپ­ها بر اساس اختلاف فشار مابین خط لوله و درون سیلندر باز یا  بسته می­شوند.

مشخصه بارز کمپرسورهای رفت و برگشتی امکان استفاده از آن­ها برای چندین سرویس (چند نوع گاز) در یک دستگاه واحد می­باشد. مثلاً از یک سیلندر برای کمپرس پروپان و از سیلندرهای دیگر برای کمپرس گازهای دیگر می­توان استفاده کرد. خنک­کاری این کمپرسورها توسط آب یا هوا انجام می­شود. اما رایج­ترین روش، پر کردن جکت سلیندر توسط یک مایع مناسب است. دامنه سرعت دورانی از 120 الی  RPM1000 و سرعت خطی پیستون ما بین ft/ min 950- 500 می­باشد. محدوده جریان از  100 الی CFM 1000 و فشار کاری از خلاء تا  Psi 100000تغییر می­کند.

-کمپرسورهای گریز از مرکز

هر جا که ظرفیت و قدرت بالا مدنظر باشد، بدون شک، کمپرسورهای سانتریفوژ حرف اول را می­زنند از نظر تعداد مورد استفاده در صنعت، این ماشین­ها در مقایسه با نوع رفت و برگشتی در مقام دوم هستند. طی چهار دهه گذشته، کمپرسورهای سانتریفوژ به خاطر حجم، وزن و نیروهای اینرسی کم­شان که فونداسیون­های کوچکتری را لازم می­دارند، عمومیت بیشتری پیدا کرده­اند. راندمان آن­ها در مقایسه با کمپرسورهای رفت و برگشتی­ پایین بوده و لذا منبع انرژی ارزانی را طلب می­کنند. امروزه کمپرسورهای سانتریفوژ کاربردهای اقتصادی خوبی پیدا کرده  و برای تأمین ظرفیت­های بالا (تا CFM 200000 ) بکار می­روند.
نسبت تراکم در مرحله برای سانتریفوژهای تک مرحله تا 3 و برای چند مرحله (چند ایمپیلر) کمتر از 2 در هر ایمپیلز می­باشد. برای تأمین قدرت آن­ها می­توان به آسانی از توربین­های گازی، موتورهای الکترونیکی و موتورهای احتراق داخلی استفاده کرد.
تفاوت­های مهم این دو گروه را می­توان به صورت زیر بیان کرد:

1. کمپرسورهای جابجائی مثبت برای فشارهای زیاد و متوسط و شدت جریان­های پایین بکار می­روند در حالی که کمپرسورهای دینامیکی برای فشارهای متوسط و پایین با جریان­های متوسط و بالا  بکار می­­روند.
2. فشارهای ایجاد شده در کمپرسورهای دینامیک (سانتریفوژ) مقدار ثابت و محدودی دارد. در صورتی که فشارهای ایجاد شده توسط کمپرسورهای جابجایی مثبت می­تواند متغیر و قابل تنظیم بوده و اصولاً تابع نیاز سیستم می­باشد.-
3. همانطوری که از نامگذاری این دو گروه ملاحظه می­شود جریان در کمپرسورهای رفت و برگشتی ناپیوسته بوده به گونه­ای که مقداری گاز به درون کمپرسور کشیده شده عمل تراکم روی آن انجام، سپس تخلیه و دوباره سیکل تکرار می­شود ولی کمپرسورهای سانتریفوژ طبیعت سیکلیک نداشته و جریان پیوسته و ممتد می­باشد.
4. کمپرسورهای دینامیکی (سانتریفوژ)  بر اساس نیروی گریز از مرکز در طول پره ایمپیلر ایجاد انرژی جنبشی در حروجی کمپرسور به فشار مبدل می­شود (مقدار نیروی سانتریفوژ و در نتیجه فشار ایجاد شده به سزعت دورانی و دانسیته گاز بستگی دارد.) کمپرسورهای جابجائی مثبت مستقیماً فشار گاز را تؤام با کاهش حجم، افزایش می­دهند.
5. کمپرسورهای دینامیک اساساً به دو گروه محوری و سانتریفوژ تقسیم شده و کمپرسورهای نوع جابه جایی مثبت هم در دو گروه Rotary و رفت و برگشتی قرار می­گیرند.
   جدول1- مقایسه کمپرسورهای رفت و برگشتی و سانتریفوژ

   نوع کمپرسور مشخصه­های کاری	رفت و برگشتی	سانتریفوژ
   محدوده شدت	خیلی کم- کم – متوسط  (کمتر از 7000 -  5  ACFM)	متوسط- زیاد- خیلی زیاد (1000-200000 ACFM)
   محدوده فشار خارجی	در تمام محدوده­های لازم قابل استفاده است (نزیک به صفر تا 100000 psl  )	Up to 5000 pglg
   سرعت دورانی	در مقایسه با سانتریفوژ در محدوده خیلی پایین هستند   120- 1000 R PM	خیلی بالا  1450-45000 RPM
   کنترل ظرفیت	قابلیت بیشتری برای کنترل ظرفیت دارند.	کنترل ظرفیت مشکل­تر است- تغییر دور
   محدوده راندمان	راندمان بالاتری دارد	راندمان پایین­تر است
   هزینه اولیه و نگهداری	هزینه اولیه سنگینتر- هزینه نگهداری بیشتر	هرینه اولیه و نگهداری نسبتاً کمتر
   آلودگی گاز با روغن	احتمالش بیشتر و روش­های خاصی جهت جلوگیری با طراحی خاص می­طلبد	کمتر مطرح است
   تغییرات در وزن مولکولی و دانسیته	توانایی کمپرس گازهایی با دانسیته­ها و    وزن­های مولکولی مختلف را دارند	تغییرات دانسیته منجر به کاهش دبی(دهش) (تغییرات 2/0) شده و ایجاد   نوسان می­کند.
   نیروهای اینرسی و شرایط فنداسیون	بالا – فنداسیون­های بزرگ	پایین و فنداسیون­های ملکولی
   پیوستگی جریان و فشار خروجی	جریان و فشار توأم با نوسان	جریان و فشار پیوسته­تر
   درجه حرارت	قادر به  کار در درجه حرارت­های خیلی پایین یا بالا نیستند- به تغییرات درجه حرارت خیلی حساس نیستند- تا 800 درجه حرارت کاری مورد استفاده قرار می­گیرند	تغییرات درجه حرارت موجب تغییرات  Flow و فشار می­شود

کارگاه تجهیزات ثابت و پایپینگ

کارگاه تجهیزات ثابت که در بعضی مجتمع­ها به کارگاه تعمیرات مکانیکی نیز معروف است وظیفه رفع عیوب کلیه تجهیزات ثابت مجتمع از جمله هیترهام، درام­ها، مخازن ذخیره، راکتورها، برج­ها و ... را بر عهده دارد. البته معمولاً تعمیرات داخلی بعضی تجهیزات نظیر شیرآلات صنعتی و مبدل­ها به کارگاه تخصص خودشان واگذار می­گردد و کارشناسان این کارگاه تنها رفع خراب­های online، دمونتاژ ، مونتاژ و راه­اندازی آن­ها زا بر عهده دارند . البته در طی انجام تعمیرات ممکن است از خدمات سایر بخش­های­ کارگاه مرکزی و سرویس­های تعمیراتی نیز استفاده شود. کلیه عملیات پاپینگ نیز از طراحی، ساخت و یا تعمیرات پایپینگ، تعویض لوله­های پوسیده و گسکت­های  معیوب، رفع  نشتی­های خطوط لوله و همچنین عملیات load  و unload مخازن،  و ... معمولا به دستور بازرس فنی و به عهده این کارگاه می­باشد. البته این عملیات در بعضی مجتمع­ها به عهده کارگاه جوش­کاری و فلزکاری گمارده شده است که در هر صورت شرح وظایف یکسان است و تعاملات چندجانبه بین کارگاه­های مختلف تعمیراتی لازمه انجام این امور است.

در طی عملیات مختلف تعمیراتی بر روی خطوط لوله مثلاً رفع نشتی، گاهی لازم است بدون قطع جریان درون لوله، تعمیرات بر روی قسمتی از مسیر لوله انجام گیرد. برای این منظور می­بایست عملیات هات تپ صورت صورت گیرد یعنی با استفاده از دستگاه­های هات تپ از آن لوله انشعاب گرفته شود تا در حین انجام تعمیرات، سیال نیز بتواند از آن انشعاب عبور داده شود. همچنین ارفیس جهت انشعاب گرفتن و تست کردن فشار لاین­ها،

Spade  ­ها و Spacerها نیز از جمله ادوات مورد استفاده در این کارگاه می­باشند.