کاهش اهمیت اخلاق حرفهای در مهندسی وفناوری ها
کاهش اهمیت اخلاق حرفهای در مهندسی و اثرات زیانبار آن بر جامعه غیرقابل انکار است و نیاز به تقویت اخلاق حرفهای در حوزه مهندسی بیشتر از گذشته احساس میشود، زیرا نقش اخلاق مهندسی در کاهش تعارضات این حرفه بسیار مهم است. فاجعههای چلنجر و کلمبیا نمونههایی از بزرگترین تعارضات اخلاقی در مهندسی هستند. شرح کوتاهی از این فجایع میتواند اهمیت و پیچیدگی اخلاق حرفهای در مهندسی را بهتر نشان دهد.
در ژانویه سال ۱۹۸۶، فضاپیمای چلنجر تنها ۷۳ ثانیه پس از پرتاب از زمین منفجر شد و منجر به مرگ هفت فضانورد گردید. به دلیل پیچیدگی زیاد این فاجعه و وجود دادهها و اطلاعات فراوان در زمینههای مختلف، این اتفاق توسط اخلاقگرایان، مدیران و مهندسان مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. مسئولان سازمان ناسا و مهندسان شرکت تیوکل در این فاجعه دخیل بودند. با وجود نگرانیهایی که مهندسان تیوکل در مورد عملکرد صحیح فضاپیما در دماهای پایین داشتند و درخواست برای تأخیر در پرواز، ناسا تصمیم به انجام پرواز گرفت. در واقع، این روند تصمیمگیری با معیارهای اخلاقی سازگار نبود. فاجعه چلنجر به دلیل تضاد در سازماندهی، اختلاف نظر در اولویتها، اهمال و غفلت از مسئولیت اخلاقی توسط مهندسان تیوکل و مدیران ناسا رخ داد. یک فاجعه مشابه نیز ۱۷ سال بعد اتفاق افتاد.
فاجعه کلمبیا که شباهت زیادی به فاجعه چلنجر داشت، نیز به مسائل اخلاقی و مسئولیت در حرفه مهندسی مرتبط بود. در فوریه سال ۲۰۰۳، فضاپیمای کلمبیا در مسیر بازگشت به زمین منفجر شد و منجر به مرگ هفت فضانورد شد. در مجموع، این اتفاقات نشاندهنده نقش تصمیمات غیراخلاقی در وقوع فجایع است. در هر دو مثال، تصمیمات حرفهای مهندسان نقش کلیدی در نتایج داشته است. با توجه به اینکه اخلاق مهندسی به عنوان یک عامل انسانی بر مسائل فنی تأثیر میگذارد، اگر اخلاق مهندسی به عنوان عاملی کنترلکننده در فرآیند تصمیمگیری عمل میکرد، این فجایع رخ نمیداد.
امروزه با توسعه سریع فناوریهای هوش مصنوعی، وسایل نقلیه مستقل و هواپیماهای بدون سرنشین و پیامدهای آنها در حوزه حمل و نقل، امنیت، صنعت، تجارت و حریم خصوصی و همچنین افزایش مشارکت مهندسی در زمینههایی که قبلاً در حوزه اختیارات دولتها قرار داشت، از امنیت ملی گرفته تا طراحی شهری، پیچیدگی و گستردگی مسئله اخلاق مهندسی بیش از پیش نمایان شده است.