جوان سازی جمعیت در ایران، مشکلات و راهکارهای مکمل آن

جوان سازی جمعیت می تواند نقطه عطف حرکت یک جامعه باشد چراکه جوانان موتور محرک جامعه هستند.  البته در کنار آن باید به این موضوع توجه داشت که اگر آمادگی لازم برای فرد و زیرساخت‌های مناسب از سوی حاکمیت وجود نداشته باشد، نمی‌توان به خوبی از ظرفیت‌های جوانی برای برای رشد و پیشرفت فرد و کشور بهره برد. ایران از کشورهایی بوده است که طی سال‌های 2010 الی 2015 به عنوان کشور دارای جمعیت جوان در بین سایر کشورها مطرح بوده است. این در حالی است که در طی سال‌های اخیر روند پیری جمعیت به دلیل پاره‌ای از مشکلات و توطئه‌های بدخواهان و اعمال سیاست‌های ناقص و بعضاً نادرست " فرزند کمتر زندگی بهتر" شدت پیدا نموده است. کمبود آب و خشکسالی ها و عدم وجود زیرساخت‌های صنعتی لازم موجبات مشکلات اشتغال نیروهای جوان و میانسال را پدید آورده است. پایین آمدن کیفیت زندگی و در کنار خلاء فرهنگ‌سازی و سبک زندگی مناسب برای تشکیل ازدواج از مسائل مهم و راهبردی می‌باشد. از سوی دیگر عدم وجود سیاست‌های افزایش امید و اشتیاق به ازدواج و فراهم نبودن ساختارهای مناسب برای ازدواج آسان در کنار نبود زیرساخت‌های اولیه و پازل‌های مناسب برای ساماندهی مجردین و جوانان کشور آنها را به سمت میانسالی و پیری سوق داده است. تامین مسکن و شغل از مهم ترین نیازهای پیش از ازدواج برای هر فرد جوان کشور می‌باشد. اعمال سیاست‌های مناسب از جمله حذف محدودیت های سنی مشاغل دولتی و خصوصی حتی المقدور در این برهه زمانی بصورت موقت برای جامعه هدف دهه شصت و هفتاد کشور، فرصت‌های اشتغال بیشتری برای این جمعیت ایجاد می کند. همچنین تعیین بازه سنی 20 الی 45 سال به منظور اعطای زمین و مصالح با نرخ پایین جهت ایجاد مسکن برای جوانان در شرف ازدواج به همراه اخذ تعهد ازدواج یکی دیگر از راهکارهای تأمین شرایط اولیه برای جوان‌سازی کشور می‌باشد. در این پژوهش سعی شده دیدگاه‌های نخبگان و جامعه جمع آوری و مورد واکاوی قرارگیرد.

 

منبع: سازمان ملل متحد، وزارت امور اقتصادی و اجتماعی، چشم انداز جمعیت جهان (بازبینی 2022)

https://population-pyramid.net/en/pp/iran

شکل 1- هرم جمعیتی ایران در سال 2022 و پیش بینی‌ها(منبع وزارت امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل)

جمعیت جوان هر کشور، یک ارزش اجتماعی، سیاسی و بین المللی است. کاهش جمعیت به صورت زنگ خطر به صدا در آمده، در این راستا قانون حمایت خانواده و جوانی جمعیت مورد تصویب قرار گرفته است. اگر زیرساخت‌ها را برای جمعیت جدید فراهم کنیم، قطعاً مسائل کمتری پیش رو خواهیم داشت. فراهم کردن زیر ساخت‌های افزایش جمعیت ضروری و لازم می‌باشددر غیر این صورت افزایش جمعیت یک نوع تهدید برای کشور حساب می‌شود. اقدام مثبت و قابل توجه قانون حمایت از خانواده مناسب است اما وضع اکنون و شرایط اقتصادی اکنون توجه زیادی را به قشر 20 الی 45 سال جامعه می‌طلبد تا با فراهم کردن شرایط اقتصادی و حذف قوانین ضد اشتغال این افراد در آیین نامه ها حتی بصورت موقت، برای تأمین شغل و مسکن آنها اقدام شود. تعداد زیاد جوانان با سن بالا و مجرد وجود دارد در حالی است که بیشتر برنامه‌های تشویقی به سمت تشویق خانوارهای دارای فرزند است که این طرح به درستی انجام نیز نخواهد شد چرا که سن زوج‌های بیش از دو فرزند معمولاً از ۴۰ سال به بالا است که خود دچار مشکلاتی نیز خواهند شد و یا اینکه استقبالی از فرزند دوم و سوم ندارند. در سطح اشخاص نیز باید محدودیت‌های افزایش جمعیت حذف شود. و نهادها و سازمان‌ها با کارهای علمی، زمینه تشویق مردم و امیددهی به آنان برای فرزند آوری را بیشتر ایجاد کنند و مراکز فرهنگی باید خانواده‌ها را نسبت به افزایش فرزند آگاه کنند.